Yeme Davranışı Bozuklukları – Beslenme

Beslenme; canlı organizmanın gelişimini tamamlayabilmesi, yaşam kalitesini arttırması, hastalıklardan korunması ve bu hastalıkların iyileştirilmesi için son derece önemlidir. Elzem olan yeterli ve dengeli beslenmedir. Protein, cho, yağ, vitamin mineral ve sudan oluşan 6 besin ögesinin organizmaya yeterli bir şekilde 3 ana ve 3 ara öğünde alınması ve alınan besin ögelerinin vücutta dengeli bir şekilde kullanılmasıdır.

Yeme davranışı bozuklukları; genelde kronikleşen ve ciddi komplikasyonlara yol açabilen hastalıkların bütünüdür. Yiyecekler üzerine yoğun bir zihinsel uğraş verme ve beden imgesinde çarpıklık bozuklukların ana özelliklerindendir.

Özgün bir neden bilinmemekle birlikte bu hastalıklar için güncel açıklamalar çok yönlüdür. En fazla batılı ülkelerin zayıflık=fiziksel güzellik= çekicilik tanımlaması. İdeal vücut ölçülerine ulaşmada sabırsız ve uzman desteği olmaksızın ulaşma isteği gelmektedir. Medyanın payı da azımsanamaz derecededir.

Anoreksiya nervoza(an) nedir ?

Anoreksiya nervoza(an); zayıf bir bedene sahip olma konusunda aşırı korku, beden imgesinde bozukluk, bazılarında yoğun egzersiz laksatif (ishal yapıcı), diürektik (su atıcı) kullanma ve ciddi kilo kaybı nedeniyle komplikasyonların görüldüğü hastalıktır. AN vakalarının %90 kadarını ergenlik çağındaki genç kızlar oluşturur. En fazla mankenler, dansçılar, jokeyler gibi meslek dallarında görülür.

Anoreksiya nervoza tanı kriterleri nelerdir?

• -yaş ve boya göre olağan sayılan en az kiloda olma ya da bunun üzerinde bir vücut ağırlığına sahip olmayı kabul etmeme. (aşırı ağırlık kaybı)
• -beklenenin altında vücut ağırlığına sahip olunmasına rağmen kilo almaktan aşırı korkma.
• -vücut biçimini algılamada bozukluk.
• -en az 3 ardışık menstrüasyonun olmaması.

Bulmiya nervoza (BN) nedir?

Nasıl teşhis edilir?
BN aşırı yeme atakları ve ardından gelen arınma davranışları veya egzersiz, kendini aç bırakarak cezalandırma  şeklinde 2 sınıfa ayrılır. Arınma içeren tipte kendini kusturma, laksatif ve diüretik kullanımı görülür.

BN, tıkanırcasına yemek yeme periyotları, kilo alımını engellemek için arınma davranışları ve bu davranışların 3 ay süresince haftada 2 kere gerçekleşmesi, kendini sadece vücut şekli ve kiloya göre değerlendirme semptomlarıyla teşhis edilir.

Gece yeme sendromu (Night Eating Sendrom)

Bu sendromda açlık ve uyku arasındaki homeostatik regülasyon bozulmuştur. Hasta; sabah açlık hissetmez haftada 4 veya daha fazla kahvaltı atlar. Akşam yemeğinden uyku başlayıncaya kadar olan sürede güçlü yeme arzusu vardır, duygu durum depresiftir. Uykunun başlayabilmesi ya da sürdürebilmesi için yemenin gerektiği inancı dominanttır. Uykusuzluk sıkça görülür.

Uykuyla ilişkili yeme bozukluğu (UYİB-SLEEP RELATED EATİNG DİSORDER)

Uyku sırasında yineleyici şekilde istem dışı olarak yeme veya içme davranışı görülür. Normalde yenmeyecek toksik maddelerin tüketilmesi uykuda yaralanmaların olması, tehlikeli davranışlar semptomlardır.

UYİB de hastalıklar bilinçli midir?

Hayır. Kişi yaptığı tehlikeli davranışların ve tükettiklerinin farkında değildir. Uyku halindedir ve uyandığında karın ağrısıyla, zehirlenmiş, yiyecek hazırlarken yaralanmış, ağzı etrafında yemek kalıntılarıyla uyanabilir. Hatta hastaların hayvan maması, temizlik maddeleri, amonyak, sigara, yumurta kabuğu gibi maddeleri tükettikleri görülmüştür. Bu kişiler deliller ortaya çıktığında kendilerinden nefret eder ve bu durum depesyona neden olur.

Ortoreksiya (Sağlıklı Beslenme Takıntısı) Nedir?
Sağlıklı yiyeceklere karşı duyulan aşırı zihinsel uğraşıyı tanımlar. Kadınlarda erkeklerden 2 kat fazla görülen obsesif bozukluktur. Otoriteler hastalığın 10 yıl içerisinde katlanarak artacağı konusunda uyarmaktadır.

Ortoreksik davranışlar nelerdir?

Hasta yediklerini abartılı şekilde kontrol eder, ambalajlarını saatlerce inceler. Tükettiği besinde 1 gr katkı maddesi olma endişesi hayatını karartır. Hatta evlerinde inek besleyen, sebze yetiştiren ortorektikler vardır.

Bigoreksiya

Çekici hale gelmek amacıyla yapılan kas geliştirme hastalığıdır. Bigoreksik kişi günde 5 veya daha fazla saat boyunca egzersiz yapar ve yaklaşık 12 defa aynaya uzun süre bakar. Kas  yapmak amacıyla protein tozları, vitaminler kullanır. Sonuçta çok fazla kaslı bir yapıya sahip olsa bile bunun yeterli olduğuna inanmaz ve yağlarından şikayetçidir.

Karşılaşılan tıbbi sorunlar nelerdir?

Kalp ve Damar Sistemi: Hiptansiyon, ritim bozukluğu, kalp kası hastalıkları, kalp krizi. İskelet– Kas Sistemi: Osterepoz (-kemik erimesi), kemiklerde çabuk kırılma.

Sindirim Sistemi

Sindirim Sistemi: Bağırsak bozuklukları,kabızlık, ishal, gastrit, kusmalara bağlı yemek borusu hasarları.  Ağız ve diş sağlığı: Çürükler, diş minesinde erime. Adet kesilmesi, anemi, savunma hüzrelerinde azalma görülen komplikasyonlardır.

Yeme bozuklukları tedavisi nasıl olmalıdır?

Giderek artan ve ölüm oranı %10’lara yaklaşan bu hastalıkların tedavi protokolü mutidispliner olmalıdır. Beslenme ve Diyet, Psikiyatri, Endokrinoloji gibi dalları uzun zamanda ve gerekirse hastanın hastaneye yatışı yapılarak tedavi ettkleri hastalık grubudur. Bu hastalıklarda endikasyonu kanıtlanmış ilaç tedavisi henüz mevcut değildir.